یک متخصص تغذیه در خصوص تغذیه در دوران بارداری گفت: در دوران بارداری بسته به اینکه نمایه توده بدن قبل از بارداری چه عددی باشد، تغذیه متفاوت است؛ بدین معنی که وزن بر حسب کیلوگرم را به مجذور قد بر حسب متر تقسیم می‌کنند و عدد به دست آمده اگر کمتر از 17.5 باشد، فرد یک فرد لاغر است و افزایش وزن توصیه شده در دوران بارداری برای او بین 12 تا 18 کیلو توصیه می‌شود و اگر این فرد نرمال باشد 12 کیلو اضافه وزن نرمال دوران بارداری برای او محسوب می‌شود، اما اگر فردی اضافه وزن دارد و BMI (شاخص وزنی) او بین 25 تا 30 باشد، کمتر از 12 کیلو برای دوران بارداری او در نظر بگیریم.
مهری دلوریان‌زاده ، با بیان مطلب افزود: اگر عدد به دست آمده فرد را چاق نشان دهد حداقل افزایش اضافه وزن یعنی 7 کیلوگرم توصیه می‌شود.
استفاده از نان و غلات در دوران بارداری
وی تصریح کرد: اولین چیزی که در دوران بارداری حائز اهمیت است این است که زن باردار باید بیشتر از یک فرد عادی انرژی دریافت کند و این انرژی ترجیحاً از کربوهیدرات‌های پلی ساکارید؛ یعنی خانواده نان و غلات استفاده شود، تا اینکه از چربی‌ها یا کربوهیدرات‌های دیرهضم مانند قندها باشد. کربوهیدرات و چربی‌ها و پروتئین‌ها که تأمین‌کننده انرژی هستند باید در حد اعتدال و متنوع استفاده شود.
این متخصص تغذیه با بیان اینکه یک زن باردار نسبت به شرایط عادی نیاز انرژتیک بالاتری دارد، افزود: یک زن باردار در دوران بارداری حدود 300 کیلوکالری نسبت به یک فرد عادی در شرایط معمولی بیشتر نیاز دارد. کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و پروتئین‌ها همگی کالری‌دهنده هستند؛ به طور مثال، یک گرم چربی 9 کیلوکالری انرژی می‌دهد، یک گرم کربوهیدرات 4 کیلوکالری و یک گرم پروتئین هم 4 کیلو انرژی می‌دهد، اما یک زن باردار حداقل انرژی روزانه را باید از منابع کربوهیدراتی بگیرد؛ کربوهیدراتی که ترجیحاً قندها نباشند که به آن اصطلاحاً کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده می‌گوییم.
نیاز به پروتئین در دوران بارداری بین 10 تا 16 گرم افزایش می‌یابد
دلوریان‌زاده گفت: یک زن باردار ترجیحاً از خانواده نان و غلات استفاده کند. همچنین چربی‌ها می‌توانند کالری را افزایش دهند، اما باید در حد اعتدال مصرف شوند. ماده دیگری که در دوران بارداری افزایش آن حائز اهمیت است پروتئین‌هاست. از آنجایی‌که تقسیم سلولی انجام می‌شود، نیاز مادر به پروتئین نسبت به قبل از دوران بارداری حدود 10 تا 16 گرم افزایش پیدا می‌کند. اگر یک فرد بالغ در شرایط عادی به ازای هر کیلوگرم وزن بدن 0.8 گرم نیاز به پروتئین داشته باشد، این نیاز در دوران بارداری به 1.3 گرم می‌رسد و برای برطرف کردن این نیاز هم می‌توان از پروتئین گیاهی استفاده کرد و هم پروتئین حیوانی.
وی افزود: وقتی به پروتئین‌ها امتیاز می‌دهیم سفیده تخم‌مرغ بالاترین امتیاز را دارد و بعد از آن سایر ترکیبات پروتئین قرار می‌گیرند، اما همیشه تصور عامه مردم از پروتئین، گوشت، مرغ یا ماهی است. ترکیباتی که دارای سفیده تخم‌مرغ هستند و موادغذایی که با شیر تهیه می‌شوند مانند فرنی یا شیربرنج؛ غذای کاملی از نظر پروتئین هستند. با ترکیب غلات و حبوبات نیز می‌توان پروتئین کامل را دریافت کرد، مانند عدس‌پلو که بعضی از اسیدهای آمینه که واحد سازنده پروتئین هست را در عدس دارد و برخی از آن را در برنج و وقتی با هم تلفیق شوند، غذای کاملی است.
استفاده از ریرمغذی‌هایی مانند مواد معدنی و ویتامین‌ها
این متخصص تغذیه در خصوص پروتئین‌های دریافتی برای زنان باردار گفت: برای اینکه مطمئن باشیم که یک زن باردار پروتئین مورد نیاز خود را دریافت می‌کند، باید پروتئین مصرفی از پروتئین‌هایی باشد که ارزش زیستی‌شان یا biological value بالا باشد، بنابراین به زنان باردار توصیه می‌شود روزی یک لیوان شیر مصرف کنند؛ زیرا شیر می‌تواند علاوه بر تأمین کلسیم، پروتئین لازم را نیز تأمین کند و نیز زنان باردار می‌توانند از یک تکه گوشت در طول روز و غلات و حبوبات هم استفاده کنند.
نکته دیگری که در تغذیه دوران بارداری دلوریان‌زاده به آن اشاره کرد استفاده از ریزمغذی‌هاست که شامل موادمعدنی و ویتامین‌ها هستند. وی در این خصوص گفت: در دوران بارداری برخی از مواد معدنی مانند آهن، کلسیم، ید و روی و نیز ویتامین‌ها مانند اسیدفولیک بسیار مهم هستند؛ به‌طوری‌که در پروتکل‌های بهداشتی- درمانی به صورت رایگان قرص‌های اسیدفولیک و آهن را در اختیار زنان قرار می‌دهند.
کمبود ید در دوران بارداری باعث عقب‌ماندگی ذهنی جنین می‌شود
این کارشناس تغذیه ادامه داد: کمبود اسیدفولیک باعث می‌شود که در دوران بارداری نقص در لوله عصبی جنین ایجاد شود و غیرقابل جبران است. منابع دارای اسیدفولیک برگ‌های سبز تیره است؛ مانند کلم بروکلی، اسفناج و سبزی خوردن. نکته قابل توجه این است که کلم مانع جذب ید است و ید یکی از ترکیبات مهم در دوران بارداری است که اگر مادر به اندازه کافی دریافت نکند، ممکن است باعث عقب ماندگی ذهنی شود. بنابراین اگر قرار است از ترکیبات کلم استفاده شود، باید بخارپز شود؛ زیرا حرارت آنچه را که مانع جذب ید است، از بین می‌برد. بنابراین با خوردن کلم هم اسید فولیک دریافت می‌شود و هم خطری برای عنصر ید ایجاد نمی‌شود.
در دوران بارداری ویتامین A مکمل استفاده نشود
دلوریان‌زاده در خصوص استفاده از ویتامین A در دوران بارداری، بیان کرد: برخی از زنان باردار برای درمان جوش صورت از آکوتان استفاده می‌کنند که چون دارای اسید رتینوئیک است و جزو فارماکولوژیک ویتامین A است، مصرف بالای آن می‌تواند مسمومیت ایجاد کند، به همین علت توصیه می‌شود در دوران بارداری ویتامین A مکمل استفاده نشود.
وی افزود: در صورتی‌که در دوران بارداری غذا متنوع و متعادل باشد، چندان نیازی به مکمل‌ها نیست؛ به جز آهن و اسید فولیک و نیز در مواردی که فرد مشکل داشته باشد.
بهترین میان‌وعده در دوران بارداری؛ خشکبار، برگه زردآلو و کشمش
این متخصص تغذیه در خصوص میان‌وعده‌های مصرفی اظهار کرد: بهترین میان‌وعده‌ای که زنان باردار می‌توانند استفاده کنند خشکبار، برگه زردآلو و کشمش پلویی است که به دلیل وجود آهن؛ فوق‌العاده‌اند. ازطرفی به هیچ عنوان نوشابه‌های حاوی رنگ و شکر و نیز آبمیوه‌های آماده توصیه نمی‌شود. فست‌فودها نیز ممکن است در فن‌آوری خود از نیتریت و نیترات استفاده شود که می‌تواند منجر به سرطان ریه گردد.
زنان باردار، اسفناج نخورند
وی به این نکته نیز اشاره کرد که نیتریت و نیترات اسفناج بالاست و باعث ایجاد ترکیبی به نام مت هموگلوبین می‌شود و در شیرخوار ممکن است ایجاد سیانور کند و لذا باید از مصرف آن در دوران بارداری احتراز کرد.
چگونه با تغذیه، ویار بارداری را مهار کنیم؟
دلوریان‌زاده؛ در مورد ویار بارداری و ارتباط آن با تغذیه، گفت: ویار حالتی طبیعی است، اما بهتر است وقتی زن باردار صبح از خواب بیدار می‌شود از کربوهیدرات خشک مانند یک تکه نان سنگک یا بسکویت خشک استفاده کند. همچنین تعداد وعده‌های غذایی خود را زیاد کرده و از مواد غذایی آبکی زیاد استفاده نکند و برای کاهش تهوع از برخی چاشنی‌ها مانند زنجبیل یا بو کردن لیموترش استفاده شود.
وی در پایان تشریح کرد: زنانی که دارای ویار هستند، سعی کنند یک وعده را زیاد نخورند و تعداد وعده‌های غذایی خود را زیاد کنند. همچنین استراحت کافی داشته باشند و فعالیت بدنی را با مجوز پزشک خود داشته باشند. از گرسنگی اجتناب کنند و آشامیدنی‌ها را در فواصل وعده‌های غذایی میل کنند و از خوردن غذاهای سرخ‌شده که باعث ناراحتی‌های گوارشی می‌شود؛ خصوصاً قبل از خواب، اجتناب کنند و برای برطرف کردن یا ترش کردن سر معده بلافاصله بعد از خوردن غذا نخوابند.
